Monk Fruit Sweetener: साखरेच्या जास्त वापरामुळे आरोग्यावर होणारे दुष्परिणाम लक्षात घेता, अनेक आरोग्यतज्ज्ञ आणि वेलनेस एन्थुसिअस्ट्स यांनी साखरेच्या पर्यायांचा विचार करणे सुचवले आहे. माँक फ्रूट हा असाच एक साखरेला पर्याय म्हणून बाजारात उपलब्ध असणारा स्वीटनर आहे. चीनमध्ये उगवणारा हा लहान, हिरव्या रंगाचा खरबुजसारखा फळ साखरेपेक्षा १५०-२५० पट गोड असणाऱ्या मोग्रोसाइड्स नावाच्या घटकांमुळे गोडव्यासाठी वापरला जातो.
माँक फ्रूट: गोडवा, आरोग्यदायी फायदे
बहुतेक लोकांना बाजारात माँक फ्रूट सहज दिसून येत नाही. रंगीत सफरचंद, रसाळ लिंबू, आणि चमकदार संत्र्यांमध्ये, माँक फ्रूट सहज ओळखता येत नाही. परंतु, गोडवाप्रेमी आणि मधुमेह असलेल्या लोकांमध्ये माँक फ्रूट मोठ्या प्रमाणावर लोकप्रिय होत आहे. माँक फ्रूटच्या (Monk Fruit) पावडरचा स्टीव्हियाप्रमाणेच स्वीटनर म्हणूनही वापर करतात. दक्षिण चीनमध्ये उगवणारा हा छोटा, हिरवा खरबुजसारखा फळ पहिल्यांदा भिक्षूंनी पिकवला, म्हणून त्याला “माँक फ्रूट” असे नाव मिळाले.
माँक फ्रूट म्हणजे काय?
माँक फ्रूट, ज्याला “लो हान गुओ” म्हणूनही ओळखले जाते, पारंपरिक चिनी औषधांमध्ये (TCM) शेकडो वर्षांपासून वापरले जात आहे. यामधील मोग्रोसाइड्स नावाचे नैसर्गिक घटक गोडवा देतात, जे साधारणत: टेबल शुगरपेक्षा १५० ते २५० पट गोड असतात, पण त्यात कॅलरी आणि कार्ब्स नसतात, त्यामुळे शरीरावर त्वरित साखरेचा परिणाम होत नाही.
माँक फ्रूटचे आरोग्य फायदे
माँक फ्रूटची पावडर म्हणजे फ्रूट स्वीटनर हे आरोग्यासाठी सुरक्षित मानले जाते आणि एफडीएने दिलेल्या GRAS कॅटेगरीमध्ये ते येते. माँकफ्रूट स्वीटनर वापरून काही गोड पदार्थ आरामात खाऊ शकता. हे खाल्ल्याने इन्सुलिन स्पाइक होत नाही, स्टीविया सारखी अफ्टरटेस्ट नाही, पण गोड खाल्ल्याचं पुरेपूर समाधान मिळतं.
१. मधुमेहासाठी सुरक्षित
माँक फ्रूट हे मधुमेह असलेल्या व्यक्तींसाठी सुरक्षित मानले जाते कारण याच्या सेवनाने रक्तातील साखर वाढत नाही. मोग्रोसाइड्समुळे गोडवा मिळतो, परंतु त्यात कोणतेही कॅलरीज किंवा कार्ब्स नसतात. तथापि, माँक फ्रूटच्या काही मिश्रणांमध्ये अजूनही इतर साखरयुक्त घटक असू शकतात, त्यामुळे या उत्पादनांचे लेबल तपासणे महत्त्वाचे आहे.
२. वजन कमी करण्यास मदत
माँक फ्रूटमध्ये कॅलरी, कार्ब्स किंवा चरबी नसल्यामुळे वजनावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी हा उत्तम पर्याय ठरतो. नियमित साखरेऐवजी माँक फ्रूट वापरल्यास कॅलरीचे प्रमाण कमी होते, जे वजन कमी करण्यास मदत करू शकते. परंतु, आहारात कोणत्याही गोड पदार्थांचा जास्त प्रमाणात वापर टाळणे नेहमीच चांगले असते.
३. दाहनाशक गुणधर्म
एक संशोधनानुसार, माँक फ्रूटमध्ये दाहनाशक गुणधर्म असतात. या फळाच्या गरम काढ्याचा उपयोग चिनी औषधांमध्ये खोकला कमी करण्यासाठी केला जातो. काही अभ्यासानुसार, मोग्रोसाइड्स दाह कमी करण्यात मदत करतात आणि काही प्रकारच्या कर्करोगांना प्रतिबंध करतात.
माँक फ्रूटचे मर्यादा आणि संभाव्य दुष्परिणाम
हे स्वीटनर साखरेपेक्षा गोड असल्याने अन्न गोड करण्यासाठी ते कमी प्रमाणात वापरणे योग्य आहे, माँक फ्रूटच्या (Monk Fruit) पावडरचे फ्रूट स्वीटनर म्हणून सेवन करणे सुरक्षित असले तरीही माँक फ्रूटच्या पावडरच्या जास्त सेवनाने ॲलर्जी, पाचन अस्वस्थता आदी परिणामदेखील संभवतात.
उपलब्धता आणि उच्च किंमत
माँक फ्रूट सहज उपलब्ध नसल्याने आणि त्याची टिकवण क्षमता कमी असल्याने ते सहसा ताजेतवाने स्वरूपात खाणे कठीण असते. या फळाचा वापर चहा आणि औषधी पदार्थांसाठी करण्यात येतो, परंतु हे फळ आयात करणे महाग आहे. त्यामुळे, माँक फ्रूट स्वीटनर बाजारात मिळणे कठीण आणि किंमतीत महाग असू शकते. पण आता सध्या ऍमेझॉन सारख्या वेबसाईटवर हे सहज ऑनलाईन विकत घेता येईल. विकत घेण्यासाठी येथे क्लिक करा..
ताजेतवाने मिळणे कठीण आणि स्वादाची तक्रार
ताज्या माँक फ्रूटला जलद खराब होण्याची प्रवृत्ती असते, त्यामुळे त्याचे उत्पादन, सुकवणे आणि टिकवणे कठीण आहे. काही लोकांना माँक फ्रूटचा स्वाद कडवट वाटू शकतो, तर इतरांना त्याचा स्वाद साधारण कृत्रिम स्वीटनर्सपेक्षा अधिक नैसर्गिक वाटतो.
दीर्घकालीन वापरावर संशोधनाची गरज
FDA (अमेरिकेच्या अन्न व औषध प्रशासनाने) माँक फ्रूटला “GRAS” म्हणजेच सुरक्षित घोषित केले आहे. तरीही, माँक फ्रूट नवीन असल्यामुळे दीर्घकालीन वापराच्या परिणामांवर अजूनही पुरेशा प्रमाणात संशोधन झालेले नाही. माँक फ्रूट (Monk Fruit) पावडर हे नवीन स्वीटनर आहे आणि दीर्घकालीन वापरासाठी त्यावर अजूनही अभ्यास चालू आहे. माँक फ्रूटच्या सुरक्षित वापराचा जो अभ्यास करण्यात आला आहे, तो प्राण्यांवर करण्यात आला आहे. परंतु, माँक फ्रूटचा लहान मुले, गरोदर महिला यांच्या पचनक्रियेवर होणाऱ्या परिणामांबाबत फारच कमी किंवा कोणताही अभ्यास झालेला नाही. त्यामुळे लहान मुले, गरोदर महिलांनी माँक फ्रूटचे मर्यादित प्रमाणातच सेवन केले पाहिजे.
माँक फ्रूट एक्स्ट्रॅक्ट (अर्क) घ्यावे
माँक फ्रूट (Monk Fruit) हे फरमेंटेबल करण्यायोग्य नसल्यामुळे एरिथ्रिटॉलसारख्या इतर साखर अल्कोहोलच्या तुलनेत ते गॅस्ट्रोइंटेस्टायनलमध्ये व्यत्यय आणत नाही. माँक फ्रूटमध्ये साखरेसारखी गोडी मिळवण्यासाठी एरिथ्रिटॉल नावाच्या साखरेच्या अल्कोहोलसह जोडले गेले आहे. एरिथ्रिटॉल हे कॉर्न आंबवून व्यावसायिकरीत्या बनवले जाते आणि शरीराद्वारे ते कमी प्रमाणात तयार केले जाते, असे आहारतज्ज्ञांनी सांगितले आहे. अभ्यासानुसार या शुगर अल्कोहोलचे जास्त सेवन हृदयविकाराशी निगडित समस्यांना आमंत्रण देऊ शकते. त्यामुळे माँक फ्रूट स्वीटनर खरेदी करताना एरिथ्रिटॉलचा समावेश नसलेले आणि एक्स्ट्रॅक्ट (अर्क) असलेले स्वीटनर खरेदी करण्याचा पर्याय तज्ज्ञांनी सुचवला आहे.
नैसर्गिक गोडवा शोधण्यासाठी अन्य पर्याय
आहारतज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, आहारात नैसर्गिक गोडवा आणण्यासाठी खजुराचे सरबत, मनुका सरबत, किंवा स्टीव्हियासारखे पर्याय वापरणे अधिक सुरक्षित ठरू शकते. दही किंवा भाज्यांचे सॅलड गोड करण्यासाठी साखर घालण्याऐवजी त्यात फळे वापरा. फळे, भाज्या, सुका मेवा यांसारख्या पदार्थांमध्ये नैसर्गिक साखर असते, ज्यामुळे शरीराला हानी न पोहोचता गोडवा मिळतो.
Health Disclaimer: आरोग्य विषयक या लेखात दिलेली माहिती ही प्राथमिक स्वरुपाची आहे. हि माहिती वैद्यकीय सल्ल्याचा पर्याय होऊ शकत नाही. या माहितीचा उपयोग करण्यापूर्वी आपण डॉक्टर अथवा वैद्यकीय तज्ञाकडून याबद्दल खात्री करून घ्यावी. या माहितीची जवाबदारी मराठीजन (marathijan.com) हि आमची वेबसाईट किंवा यातील लेखक घेत नाही. लोक आरोग्याबाबत जागरूक असावे आणि त्यासाठी त्यांना प्रेरणा मिळावी एवढाच हा आर्टिकल लिहिण्यामागचा आमचा उद्देश आहे.
