सध्या महाराष्ट्रात मराठीच्या मुद्द्यावरून राजकीय आणि सामाजिक वातावरण चांगलंच तापल्याचे दिसत आहे. मराठीच्या मुद्द्यावरून आता राज ठाकरेंचा मनसे पक्ष आक्रमक झाल्याचे दिसत आहे, सध्या मराठी भाषेच्या आग्रहासाठी मनसे कार्यकर्त्यांकडून मुंबई शहरातील अनेक भागांत आंदोलन केले जात आहे, विशेषतः मराठी भाषेचा वापर न करणाऱ्या बँका त्यांच्या निशाणावर आहे. यावरून सध्या बरेच वादविवादही सुरू आहे. अशातच मराठी प्रेक्षक सुद्धा बरेचदा मराठी सिनेमांना डावलून हिंदी सिनेमांना अधिक प्राधान्य देतात अशी तक्रार अभिनेत्री तेजस्विनी पंडित हिने केली आहे.
अभिनेत्री तेजस्विनी पंडित हिच्या मते, “भाषेविषयी आपली मोठी समस्या आहे की महाराष्ट्रात मराठी बरोबर हिंदी सुद्धा तितकीच प्रभावी आहे. आपण कितीही मराठी मराठी असं म्हटलं तरीही मराठी प्रेक्षक हे मराठी सिनेमांना खूप कमी प्राधान्य देतात म्हणजेच 100 पैकी अगदी 20% प्रेक्षकच मराठी सिनेमांना प्राधान्य देत असतात. बाकी 80 टक्के लोक हे हिंदी सिनेमांकडेच वळतात. त्याचं कारण सुद्धा आहे. उदाहरणार्थ एक तानाजी नावाचा मराठी चित्रपट काढला आणि हिंदी वालांनी सुद्धा काढला. तर साहजिकपणे हिंदी मध्ये बजेट जास्त असल्यामुळे पहिला तानाजी चित्रपट प्रेक्षक कुठला पाहतील तर ते हिंदीला प्राधान्य देतील मग त्याच्या तुलनेत असं वाटेल की मराठी चित्रपट खूप बोअर आहेत.”
“आपल्याला भाषेचे वर्चस्व हवं आहे का? तर निश्चितपणे हवं आहे. एकंदरीत मला असं वाटतं की मराठी मरताना दिसत आहे. ती जगवणं हे आपलं काम आहे. पिढी म्हणून आपलं काम आहे की पुढच्या पिढींमध्ये मराठी भाषा पोहोचवली पाहिजे. पुढची पिढी ती कितपत सांभाळू शकेल हे आपल्याला माहित नाही, मला वाटतं की भाषेचा अभिमान आणि भाषेला प्राधान्य हे आपल्यापैकी प्रत्येकाने केले पाहिजे. आपण महाराष्ट्रात राहतो आपली मातृभाषा मराठी आहे तर मग आपण मराठी भाषेला पुढे नेलं पाहिजे.”
“ती भाषा कुठेही आली असली तरी…. म्हणजे नोकरी असेल तर तिथे 80% लोक हे मराठी असलेच पाहिजेत. मी हे खूप मोठ्या पातळीवर बोलत आहेत पण तरीही 65% लोकांना तरी महाराष्ट्रात हक्क मिळाले पाहिजे.” असं तेजस्विनीने मुक्काम पोस्ट मनोरंजन या पॉडकास्टला दिलेल्या मुलाखतीत म्हणाली.
मराठी भाषेचे जतन करण्यासाठी केवळ सिनेमे किंवा मनोरंजन क्षेत्रापुरते मर्यादित राहून चालणार नाही. शिक्षण क्षेत्रात मराठी माध्यमाच्या शाळांना प्रोत्साहन, साहित्याला प्राधान्य, आणि मराठी भाषेत डिजिटल कंटेंट निर्मिती यासारख्या पावलांची गरज आहे. सध्या मराठीत अनेक यशस्वी वेब सिरीज आणि ऑनलाइन कंटेंट निर्माण होत आहे, जसे की ‘पांडू’, ‘सामंतांचा खेल’ यांसारख्या सिरीज. यामुळे तरुण प्रेक्षकांपर्यंत मराठी पोहोचत आहे, ही आशादायक बाब आहे.
तेजस्विनी पंडित यांचे योगदान
तेजस्विनी पंडित या मराठी सिनेसृष्टीतील एक अग्रगण्य नाव आहे. त्यांचा ‘मी सिंधुताई सपकाळ’ हा चित्रपट प्रचंड गाजला आणि त्याला राष्ट्रीय पुरस्कारही मिळाला. याशिवाय ‘तु ही रे’, ‘रोशन व्हिला’, ‘येरे येरे पैसा’ यांसारख्या चित्रपटांमधून त्यांनी विविधांगी भूमिका साकारल्या. तेजस्विनी केवळ अभिनेत्रीच नाहीत, तर त्या निर्मात्या म्हणूनही कार्यरत आहेत. त्यांनी मराठी चित्रपटांना प्रोत्साहन देण्यासाठी अनेकदा पुढाकार घेतला आहे. त्यांच्या पॉडकास्ट मुलाखतीमधील मते मराठी भाषा आणि सिनेमांबाबत त्यांची तळमळ दर्शवतात.
मराठी भाषा आणि सिनेमांचे भविष्य
मराठी भाषा आणि सिनेमांना पुढे नेण्यासाठी काही ठोस पावले उचलणे गरजेचे आहे:
बजेट आणि तंत्रज्ञान: मराठी चित्रपटांना अधिक आर्थिक पाठबळ आणि अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवणे गरजेचे आहे. यासाठी सरकार आणि खासगी क्षेत्राने पुढाकार घ्यावा.
प्रेक्षकांचा सहभाग: प्रेक्षकांनी मराठी चित्रपटांना थिएटर्समध्ये पाठिंबा द्यावा. स्थानिक चित्रपटगृहांनी मराठी चित्रपटांना अधिक शो द्यावेत.
नवीन कथानके: तरुण पिढीला आकर्षित करणारी आधुनिक, थरारक आणि वैश्विक कथानके मराठीत आणली पाहिजेत.
डिजिटल प्लॅटफॉर्म: ओटीटी प्लॅटफॉर्मवर मराठी कंटेंटला अधिक प्राधान्य मिळाले पाहिजे. यामुळे मराठी सिनेमे जागतिक प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचू शकतील.
भाषिक अभिमान: मराठी भाषेचा वापर वाढवण्यासाठी शाळा, कॉलेज आणि कार्यालयांमध्ये मराठीला प्रोत्साहन देणारी धोरणे राबवली पाहिजेत.
निष्कर्ष
मराठी भाषा आणि सिनेमे ही महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक ओळखीचा अविभाज्य भाग आहेत. तेजस्विनी पंडित यांनी मांडलेली मते मराठी भाषेच्या जतनासाठी आणि सिनेमांच्या प्रगतीसाठी एक हाक आहे. मराठी भाषेचा अभिमान बाळगणे आणि तिला रोजच्या जीवनात स्थान देणे ही आपली सामूहिक जबाबदारी आहे. मराठी सिनेमांना प्रेक्षकांचा पाठिंबा, निर्मात्यांचे नाविन्य आणि सरकारचे सहकार्य मिळाले, तर मराठी भाषा आणि सिनेसृष्टी निश्चितच नव्या उंचीवर पोहोचेल. आपण सर्वांनी मिळून मराठीला पुढे नेण्याचा संकल्प करूया, जेणेकरून पुढच्या पिढीला आपली भाषा आणि संस्कृती यांचा अभिमान वाटेल.
मराठी सिनेमांना प्रोत्साहन देण्यासाठी महाराष्ट्र सरकारने ‘चित्रनगरी’ येथे नवीन सुविधा आणि अनुदान योजना जाहीर केल्या आहेत.
मराठी साहित्य आणि भाषेला प्रोत्साहन देण्यासाठी ‘मराठी भाषा भवन’ स्थापन करण्याची घोषणा 2024 मध्ये झाली.
मराठी ओटीटी प्लॅटफॉर्म्स जसे की ‘प्लॅनेट मराठी’ आणि ‘झी5’ मराठी यांनी नवीन प्रोजेक्ट्सची घोषणा केली आहे, ज्यामुळे मराठी कंटेंटला जागतिक व्यासपीठ मिळत आहे.
मराठी भाषेच्या जतनासाठी अनेक स्वयंसेवी संस्था डिजिटल मराठी शब्दकोश आणि ऑनलाइन शिक्षण साहित्य तयार करत आहेत.
या सर्व बाबी मराठी भाषा आणि सिनेमांच्या उज्ज्वल भविष्याची आशा निर्माण करतात.
अभिनेत्री तेजस्विनी पंडित हिच्या कामाबद्दल बोलायचे झाल्यास तिचा मी सिंधुताई सपकाळ हा सिनेमा खूप गाजला. याशिवायतीने तु ही रे, रोशन व्हिला, येरे येरे पैसा, अशा अनेक चित्रपटांसाठी काम केले आहे.
